Μία αποσαφήνιση
Τελευταία, έχει διχάσει κάπως η επίμαχη αυτή ευχή “Καλή Παναγιά” που συνηθίζουμε να λέμε ειδικότερα την παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Όσοι φίλοι την αντιμάχονται έχουν ως επιχείρημα ότι η φράση αυτή δεν στέκει ούτε λεκτικά μα ούτε και θεολογικά και πως τελικώς αποτελεί ένα υποπροϊόν μίας μοντέρνας τάσης για εκκοσμίκευση, στη σύγχρονη κοινωνία.
Καλοπροαίρετα θα θέλαμε να καταθέσουμε ότι η ευχή αυτή, αντίθετα απ’ όσο νομίζουμε έχει ρίζες παλαιές, καθώς σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας ιδιαίτερα (όπως για παράδειγμα στα νησιά του βορείου Αιγαίου) αυτή εμφανίζεται τουλάχιστον έναν αιώνα πριν. Στην περίπτωση μας δεν χρειάστηκε να ανατρέξουμε και να ψάξουμε πηγές περί αποδείξεως αυτού, μιας και από προσωπική μας εμπειρία έχουν καταγραφεί στη μνήμη μας κάποιες γλυκύτατες γιαγιάδες αλλοτινών καιρών, οι οποίες συνήθιζαν να την επικαλούνται πριν τον Δεκαπενταύγουστο και που με τη σειρά τους είχαν ακούσει την ευχή απ’ τους ακόμη πιο παλαιούς.
Σε σχέση τώρα με το λεκτικό και το θεολογικό κομμάτι, εδώ έρχεται ο όρος “γλωσσικός ιδιωματισμός”, ακόμη και η λαογραφία όπου τα ανατρέπουν όλα.
Ο ιδιωματισμός, σε μία απλούστερη ανάλυση είναι μία ιδιαιτερότητα ή και μία ιδιοτροπία της γλώσσας όπου ξεφεύγει απ’ τους γραμματικούς κανόνες, λόγω διαφόρων συνθηκών και παγιώνεται έτσι, σαν κάτι το ξεχωριστό, μιας και η εκάστοτε έννοια που θέλει να περάσει, δεν έχει τη συνάφεια ως προς τις λέξεις που χρησιμοποιούνται.
Παρεμφερή παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι το “Καλή Ανάσταση” που χρησιμοποιούμε ή και το “Καλή επιτυχία” μιας και δεν θα μπορούσε να υφίσταται κακή Ανάσταση ή και κακή επιτυχία, βεβαίως.
Επιπροσθέτως η λαογραφία έρχεται να την κάνει ακόμη πιο τονισμένη και άμεση εκείνη την ημέρα, αφού τρόπον τινά αυθόρμητα μετονόμασε την 15η Αυγούστου με το όνομα Παναγία. Εξού και η όποια σύγχυση ίσως δημιουργεί η ευχή.
Εξάλλου ας μην λησμονούμε ότι στις 23 Αυγούστου όπου γιορτάζεται η Απόδοσις της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δηλαδή η ολοκλήρωση της λαμπρής αυτής Θεομητορικής γιορτής της Κοιμήσεως, η λαογραφία παραδοσιακά “αυθαιρετεί εξώφθαλμα” αποκαλώντας την ως “Τα Εννιάμερα”, σαν το μνημόσυνο που δηλαδή κάποιος τελεί σε αγαπημένους του συγγενείς και φίλους.
Πώς να κρατήσεις όμως έναν ορθόδοξο λαό σαν τον ελληνικό σε φόρμες και σε τύπους, που πιάνεται απ’ το πέπλο της και που της το δακρύζει, που μέσα απ’ τους παράδρομους του τσακισμένου βίου, ψυχισμού, αναζητάει την κεντρική οδό όπου η χάρη της βγαίνει σε λιτανεία;
“Άμποτε να ’σαι βοηθός, Παρθένα μου,
κι εις τους χειμαζομένους εις του βίου
τα βάσανα και τας ανάγκας, άμποτε
να είσαι βοηθός και σωτηρία”.
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Καλή Παναγιά
erimitic.gr