Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς Επίσκοπος Αχρίδος
Η φύση των αγγέλων
Η φύση των αγγέλων είναι από κάποια άποψη διαφορετική από τη φύση του ανθρώπου και από κάποια άλλη μοιάζει μ’ αυτήν. Οι διαφορές είναι οι έξης: Οι άγγελοι είναι ασώματοι και κατά συνέπεια αόρατοι στα φυσικά μάτια μας. Αφού δεν έχουν σώμα, είναι απαλλαγμένοι από σωματικές ανάγκες, επιθυμίες και πάθη, δε φροντίζουν για φαγητό, ποτό, ρούχα ή κατοικία. Ούτε και έχουν το έμφυτο και την επιθυμία για τεκνογονία. Δεν παντρεύονται. Δε στενοχωριούνται για το μέλλον ούτε φοβούνται το θάνατο. Αν και δημιουργήθηκαν από το Θεό πριν από τον άνθρωπο, ο χρόνος δε μετράει σ’ αυτούς, δεν έχουν ηλικία. Είναι παντοτινά κι αναλλοίωτα νέοι, όμορφοι και δυνατοί. Δεν ανησυχούν για τη σωτηρία τους ούτε κι αγωνίζονται για αθανασία, αφού είναι ήδη αθάνατοι. Αντίθετα με τους ανθρώπους, δεν ταλαντεύονται ανάμεσα στο καλό και το κακό, επειδή είναι ήδη καλοί και άγιοι, όπως τους έπλασε ο Θεός.
Από την άλλη μεριά οι άγγελοι μοιάζουν στους ανθρώπους στο ότι είναι πρόσωπα, κι ο καθένας τους έχει αυτοσυνειδησία. Όπως κι οι άνθρωποι έχουν κι αυτοί λογική κι ευφυΐα, αισθήματα, ελεύθερη βούληση και δημιουργική ικανότητα. Έχουν κι αυτοί προσωπικά ονόματα όπως κι οι άνθρωποι. Μερικά από τα ονόματά τους τα γνωρίζουμε είτε από την Αγία Γραφή είτε από την παράδοση της Εκκλησίας μας, όπως π.χ. Μιχαήλ, Γαβριήλ, Ραφαήλ, Ουριήλ, Σαλαθιήλ, Βαραχιήλ κλπ.
Είναι αλήθεια ότι ο Θεός έδωσε απόλυτη κυριαρχία στους πρωτόπλαστους πάνω στη δημιουργία, ωσότου ο άνθρωπος αμάρτησε, περιφρόνησε την εντολή του Θεού και υπάκουσε το σατανά, τον αντίδικο του Θεού. Πριν από την αμαρτία ο άνθρωπος ήταν ίσος με τους αγγέλους του Θεού σε δύναμη, αγνότητα και κάλλος. Μετά την αμαρτία όμως η κυριαρχία του άνθρωπου πάνω στα έργα του Θεού μειώθηκε, σχεδόν εκμηδενίστηκε. Η φύση δεν έκανε υπακοή σ’ αυτόν που δεν υπάκουσε στο Θεό. Η φύση παρακούει στον πρώην αφέντη της και ζει με την προσμονή. Γράφει ο απόστολος Παύλος: «η γαρ αποκαραδοκία της κτίσεως την αποκάλυψιν των υιών του Θεού εκδέχεται» για να γίνει ξανά υπάκουη κι ευτυχισμένη, όπως ήταν και στην Εδέμ. Ως τότε «πάσα η κτίσις συστενάζει και συνωδίνει άχρι του νυν» (Ρωμ. η’ 19,22), επειδή κι αυτή είναι δέσμια της φθοράς, όπως κι ο εξωσμένος αφέντης της.
Με την εν Χριστώ αναγέννησή του όμως ο άνθρωπος ξαναγίνεται αγγελοειδής, περιβάλλεται με τη δόξα του Χριστού. Και στο μεταξύ οι πρεσβύτεροι αδελφοί του, οι άγιοι και άμωμοι άγγελοι, τον υπηρετούν όπως οι γιατροί τον άρρωστο και φροντίζουν για την υγεία και τη σωτηρία του. Λέει ξανά γι’ αυτούς ο απόστολος Παύλος: «ουχί πάντες εισί λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν;» (Εβρ. α’ 14).
Οι εμφανίσεις των αγγέλων
Όλες οι αγγελοφάνειες είναι απλά εμφανίσεις, δεν έχουν σχέση με τη φύση των αγγέλων. Οι άγγελοι είναι αγνά πνεύματα. Όλη τους η δύναμη και το κάλλος είναι πνευματικά, όχι υλικά. Ο ιερός υμνογράφος λέει γι’ αυτούς: «Αΰλους και νοερούς τους αγγέλους προϋπέστησας, των δρωμένων απάντων σοι κράζοντας· Ευλογείτε πάντα τα έργα τον Κύριον, και υπερυψούτε, εις πάντας τους αιώνας» (Όρθρος, η’ ωδή γ’ ήχου).
Οι άγγελοι του Θεού δεν επιθυμούν να λατρεύονται. Όταν ένας άγγελος έδειξε στον άγιο Ιωάννη το νέο παράδεισο στον ουρανό με όλα τα θαυμάσιά του, ο άγιος Ιωάννης έπεσε στα πόδια του αγγέλου για να τον προσκυνήσει, ο άγγελος όμως δεν τον άφησε και του είπε: «όρα μη, σύνδουλός σου ειμί και των αδελφών σου των προφητών και των τηρούντων τους λόγους του βιβλίου τούτου, τω Θεώ προσκύνησον» (Αποκ. κβ’ 8-9). Μάλιστα, μόνο το Θεό λατρεύουμε και προσκυνούμε.
Η διακονία των αγγέλων
Η διακονία των αγγέλων είναι διττή: στον ουρανό να δοξολογούν το Θεό και στη γη να μεταφέρουν τις εντολές του Θεού στους ανθρώπους. Η λέξη «άγγελος» σημαίνει αγγελιαφόρος. Δε σταματούν μέρα και νύχτα να δοξολογούν το Θεό λέγοντας: «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο ην και ο ων και ο ερχόμενος» (Αποκ. δ’) . Και ο απόστολος Παύλος λέει πως είναι «λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (Εβρ. α’ 14).
Λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Μερικά από αυτά τα νοερά πνεύματα στέκονται μπροστά στο μεγάλο Θεό και άλλα συνεργάζονται για τη συντήρηση όλου του κόσμου». Και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφέρει: «Είναι δυνατοί, έτοιμοι να εκπληρώσουν το θέλημα του Θεού και σαν λεπτά πνεύματα που είναι, εμφανίζονται στη στιγμή οπουδήποτε, όπου τους στέλνει ο Θεός».
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πάτερ Ημών», έκδοση- μετάφραση- επιμέλεια Πέτρος Μπότσης