– Κείμενο: Νεκταρία Παπαγεωργίου –
Η αρχή της υδροστατικής πίεσης, το τρίγωνο του Πασκάλ, η μονάδα μέτρησης της πίεσης (Pa) είναι σίγουρα κάποιες λέξεις που, στο αγαπημένο ή όχι, μάθημα της Φυσικής όλοι θυμόμαστε, μαζί με το όνομα του σπουδαίου επιστήμονα. Μέχρι εδώ καλά. Γιατί από εδώ και κάτω αρχίζει η ανατροπή στη βιογραφική (και όχι μόνο) γνώση που σχεδόν όλοι έχουμε ή είχαμε για τον ταπεινότερο και ένθεο μαθηματικό, φυσικό, θεολόγο και φιλόσοφο του 17ου αιώνα.
Και ξεκινώ: ο Pascal γεννιέται σε ένα μικρό χωριό της Γαλλίας από γονείς χωρικούς… φτωχούς… ΔΕΝ ΣΠΟΥΔΑΣΕ ΚΑΜΙΑ από τις παραπάνω επιστήμες! Πέθανε νέος και πάμφτωχος, αλλά πάμφωτος Χριστού. Τα 6 τελευταία χρόνια της ασκητικής ζωής του τα περνάει με προσευχή, επιστημονικές θεωρίες – που δε λείπουν ποτέ – και… “Σκέψεις” – “Pensees”: ό,τι σκέφτεται το καταγράφει σε χαρτί, μία αποκαλυπτική, de profundis κατάθεσή του, κατόπιν της εν ζωή και διά βίου συνάντησής του με τον Χριστό. Συνάντηση που τον κράτησε σε άφατη πνευματικότητα και αποφυγή όποιας κοσμικής δόξας, τίτλων ή αναγνώρισης.
Τι το περίεργο υπάρχει στις “Σκέψεις”; Είναι το ανύπαρκτο βιβλίο, καθώς είναι χειρόγραφες, αποσπασματικές ή τμηματικές, αλήθειες για το όλον της χριστιανικής μετουσίωσης θεωρίας και πράξης. Αυτό λοιπόν το ανύπαρκτο βιβλίο θεωρείται ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας- δεν είναι τυχαίο που οι διακεκριμένοι Άγγλοι ποιητές, John Milton και Τ.S. Elliot έχουν επηρεαστεί από αυτόν! Επιπλέον έχει σημαδέψει τη δυτική φιλοσοφία και τον θεολογικό στοχασμό! Σημεία τομής και συνάντησης με τον σύγχρονο φιλόσοφο Wittgenstein υπάρχουν αρκετά, θα σταθώ όμως στο σημείο όπου αναγωγικά μεταφέρεται η σχέση μας με το θείο. Κάποιοι μελετητές των Σκέψεων, τις θεωρούν μια μηχανή (σαν την αριθμομηχανή που είχε εφεύρει ο Πασκάλ!), που η σημασία τους έγκειται στην χρηστικότητά τους, δηλ. στο να συλλάβουμε το περιεχόμενό τους. Ίσως εδώ να βρίσκεται η αναγωγική σκέψη του Pascal, στη σχέση του με το Θεό και το πώς ήθελε να την μεταβιβάσει. Παρόλο την άπιαστη διάνοιά του, ανέτρεψε το μπλεγμένο της επιστημονικής εκφοράς. Πλησίασε με την τεχνική της… δύσκολης απλότητας.
“Υπάρχει στη Βίβλο φως και σκοτάδι… Άλλους για να τους φωτίσει κι άλλους για να τους ρίξει στο σκοτάδι. Ακόμα και στα φωτεινά σημεία της Βίβλου όλα πηγαίνουν άσχημα για τους άλλους, που τη βλασφημούν εξαιτίας των σκοτεινών σημείων που δεν καταλαβαίνουν”.
Κλείνω έτσι αυτή τη φορά- χωρίς επίλογο. Ό,τι και να γράψω μικρότατο θα είναι…