Βυζαντινή μουσική είναι η εξέλιξη και καλλιέργεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής.
Είναι η μουσική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που απαρτίζεται αποκλειστικά από ελληνικά. Έλληνες και ξένοι ιστορικοί συμφωνούν ότι αυτές οι μελωδίες, οι εκκλησιαστικοί Ήχοι και γενικά το όλο σύστημα της βυζαντινής μουσικής, συνδέεται στενά με το αρχαίο ελληνικό μουσικό σύστημα. Οι αρχές της χρονολογούνται από ορισμένους μελετητές στον 4ο αιώνα μ.Χ, λίγο μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη από τον Μέγα Κωνσταντίνο.
Ο τρόπος εκφοράς του στίχου είναι ιδιαίτερος, ακριβώς για να στηρίξει το ποιητικό κείμενο. Ο ρυθμός δηλαδή δεν είναι σταθερός, αλλά καθορίζεται από τον τονισμό των λέξεων. Αναπνοές στην μέση της λέξης ή εντός ενιαίου νοήματος (π.χ. μεταξύ επιθέτου και ουσιαστικού) απαγορεύονται. Συνήθως οι αναπνοές είναι μόνο στα κόμματα και τελείες του κειμένου.
Η μουσική και οι κλίμακες μεταβάλλονται αναλόγως του νοήματος του ποιητικού κειμένου. Π.χ. Η λέξη ουρανός εκφέρεται με ψηλούς φθόγγους (νότες), η γη με χαμηλούς, η αμαρτία σε πλ.β΄ήχο κ.ο.κ.
Η Βυζαντινή μουσική είναι η μουσική της Ορθόδοξης Χριστιανικής εκκλησίας. Η βυζαντινή μουσική δεν έχει φυσικούς ήχους από τα κοσμικά είδη. Κάθε ταύτιση με το επίγειο δε θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα λατρείας, αφού η λατρεία θα γινόταν ανθρώπινη και όχι προς τον Θεό και θα έχανε κάθε στοιχείο πνευματικότητας.
Παραδοσιακά ο Πυθαγόρας αναφέρεται ως θεμελιωτής του μουσικού είδους, που μετέπειτα εξελίχτηκε στη βυζαντινή μουσική. Αυτό ισχύει μέχρι ένα σημείο. Ήταν ο πρώτος που συνέδεσε τη μουσική με τα μαθηματικά και καινοτόμησε με τη μελέτη της ακουστικής. Ήταν επίσης ο πρώτος, που δημιούργησε τους μουσικούς “Ήχους” και απέδωσε τις αναλογίες τους με νότες. Αυτό δημιούργησε τις κλίμακες, που είναι η βάση της Οκτωήχου, του κέντρου δηλαδή της βυζαντινής μουσικής θεωρίας.
‘’Το παν στο σύμπαν είναι μουσική, αφού το παν είναι τάξη και αρμονία‘’ κατά τον Πλάτωνα και τελικώς η βυζαντινή υμνογραφία που είναι μουσικά εμπνευσμένη από το Άγιο Πνεύμα και από Πνευματοφόρους ανθρώπους, προσφέρει μία επιρροή τόσο διακριτική και λεπτή μέσα στον ψυχισμό των ανθρώπων, όσο και αυτή που ο Θεός ασκεί σε αυτούς, σεβόμενος την ελευθερία τους.
Η Αρχαία Ελλάδα τελικώς, μας έδωσε μεταξύ άλλων την σπουδαία φιλοσοφία της, αλλά από τον μεσαιωνικό ελληνισμό των χρόνων των βυζαντινών εισπράξαμε το βίωμα από την ψυχική αφή στην αύρα του Θεού.
(Πηγή: Wikipedia)
Παρακάτω, ένα χαρακτηριστικό δείγμα κατανυκτικής βυζαντινής ατμόσφαιρας, στην καθηλωτική εμφάνιση του Αρχιμανδρίτη π. Νικοδήμου Καβαρνού:
Kabarnos – Terirem Outro
erimitic